Etyka przywództwa – jaka etyka i jakie przywództwo? - debata online

Kolejna z serii debat wokół monografii pracowników Instytutu Filozofii. Tym razem dyskusja dotyczyła książki dr Jarosława Kucharskiego, Etyka przywództwa  (Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków 2021). 

 „Moralne porażki i sukcesy liderów mają większą wagę i zasięg, niż te ponoszone przez innych ludzi”. Ta myśl Joanne Ciulli wskazuje, że etyka przywódców ma istotny wpływ na losy całych społeczności. Liderzy są narażeni, jak każdy inny podmiot, na pokusy, mogą doświadczać wzlotów i upadków moralnych. Jak ograniczyć potencjalne moralnie złe oddziaływanie przywódców? Jak wzmacniać ich moralnie chwalebne cechy? 

Jedna z definicji opisowych przywództwa wskazuje, że są to osoby, które potrafią kreować wartości, przekonać innych (zwolenników) do ich realizacji i za ich pomocą zmieniać świat (w skali lokalnej i globalnej). Już tu rodzi się paradoks. Jakie normy etyczne (czyli swego rodzaju ograniczenia) można zaproponować osobom, które „z natury” takie ograniczenia przekraczają? 

Nawet pobieżne zaznajomienie się z zalecaniami klasycznych teorii etycznych dla różnego rodzaju władców wskazuje, że większość z nich uwzględnia specyfikę roli lidera. Oznacza to, iż przyjmuje się, że władca/król/przywódca podlega innemu zbiorowi zasad moralnych niż zwyczajni ludzie. Zalecenia takie można odnaleźć chociażby u Platona, Arystotelesa, Augustyna, Hobbesa czy Hegla, o Machiavellim nie wspominając. Współcześnie również można stwierdzić – zwłaszcza gdy uznaje się liderów za „szczególne osoby” którym, niczym artystom, „wolno więcej” – że takie postrzeganie etyki liderów występuje zarówno w krytycznym, jak i intuicyjnym jej ujęciu. 

Liderzy, którzy nawykli do wprowadzania zmian i kreowania wartości, mogą swoje nastawienie skierować przeciw dominującej moralności. Mogą to uczynić, podobnie jak np. liderzy ruchu abolicjonistycznego, w celu zwiększenia poziomu moralnego społeczeństwa, mogą, jak krwawi tyrani, uzasadniać masowe zbrodnie, mogą wreszcie tworzyć sekty. Zdarza się także, iż swoich zdolności używają w celu usprawiedliwienia własnych słabości moralnych, niekiedy powołując się przy tym na historyczne przykłady wielkich liderów. 

Nasza dyskusja będzie krążyć wokół pytań: jaka etyka dla liderów? Jak sprawić, aby przestrzegali etycznych wskazań? A może trzeba zadać bardziej podstawowe pytanie: czy w ogóle potrzebujemy liderów? Podkreślimy, że lider jest osobą, która niesie wielkie szanse, ale także niesie z sobą ryzyko moralne. Spróbujemy zastanowić się nad rolą zwolenników w formowaniu (i pilnowaniu) zasad moralnych liderów. Dyskusja prawdopodobnie rozwinie się także w kierunkach nieprzewidzianych powyżej. 

Uczestnicy debaty i tematy wystąpień: 

Dr Jarosław Kucharski (AIK): WPROWADZENIE 

Dr hab. Magdalena Żardecka, prof. URz:  Przywództwo? Nie, dziękuję 

Dr hab. Ryszard Wiśniewski, prof. UJD:   Współczesne wyzwania dla etyki przywództwa a lekcja historii 

Dr hab. Karol Chrobak (SGGW): Przywództwo demokratyczne 

Dr hab. Piotr Duchliński, prof. AIK:  Jarosława Kucharskiego koncepcja etyki przywództwa. Próba spojrzenia na całość 

Debatę poprowadzi: Dr Magdalena Kozak (AIK) 

Organizatorzy: 

Instytut Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie